Dün, Pfizer ve BioNTech tarafından geliştirilen koronavirüs aşısının Kovid-19 hastalığına karşı yüzde 90’dan fazla tesirli olduğu açıklandı.
“Ocak ayında Avrupa ve ABD’de aşının birinci birkaç milyon dozluk dağıtımını planlanıyoruz” diyen Şahin, Sıhhat Bakanlığı ile yapılacak protokol çerçevesinde 2021’in birinci 3 ayı içinde Türkiye’nin de gereksinimi kadar aşı dozunu karşılamak istediklerini belirtti:
“FDA ve EMA çalışmalarımızı olumlu bulursa, Aralık ayının son günlerinde aşının Avrupa ve Amerika’da dağıtımını onaylayabilir. Bu da birinci birkaç milyon doz aşı için olacak. 2021 Ocak-Şubat ayında Avrupa’ya ve Amerika’da aşılarımızı dağıtmaya başlayabiliriz. Altıncı aya kadar ise en azından 200-300 milyon doz dağıtmayı planlıyoruz. Olağan bu, aşıda istediğimiz sonuçları alıp başarılı olabilirsek olacak. Türkiye için de Sıhhat Bakanlığı ile görüşmeler gerçekleştirmemiz gerekecek. Bir protokol imzalandığı taktirde Ocak-Şubat-Mart aylarında Türkiye’ye de aşı dozlarını getirme imkanı doğacak. Sıhhat Bakanlığı kaç doza gereksinim olduğu ve ne vakit gerekli olduğunu bildirdiği taktirde, Türkiye için de gereğince aşı ayırmayı istiyoruz.”
BioNTech, üretim ve tedarik etapları için ABD’li ilaç devi Pfizer ile iştirak kurarak aşının üretimine şimdiden başladı. Alman firma, dünyanın gereksinimi olan milyonlarca doz aşıyı karşılayabilmek için geçen aylarda Almanya Marburg’da da bir üretim tesisi açtı.
Aşı onay alırsa, insanlık tarihinde birinci sefer, bir enfeksiyona karşı gen aşısı kullanılacak
Alman BioNTech firmasının geliştirdiği aşının aralık ayı sonunda Avrupa İlaç Ajansı EMA ile Amerikan Besin ve İlaç Dairesi FDA’den onay alması bekleniyor. Aşı onay alırsa, insanlık tarihinde birinci defa, bir enfeksiyona karşı gen aşısı kullanılacak.
‘Bütün aşılarımızın eksi 70 derecede nakliyesi sağlanacak’
Gen aşılarının klasik aşılara göre nakliye ve saklanma şartlarının farklı olmasından ötürü özel tedarik zinciri gerektirdiğini de vurgulayan Şahin, çok düşük derecelerde koruma edilmesi gereken bu aşılar için, ileriki periyotlarda daha pratik tahliller üretmeye başlayacaklarını da anlatarak şu bilgileri verdi:
“Aşı piyasaya çıktığı taktirde en azından birinci aylarda (hızlı) pandemi tedariği açısından aşının çok düşük sıcaklıklarda nakli çok ehemmiyet taşıyacak. Partnerimiz Pfizer ile yaptığımız işbirliği sonucunda, aşının dünya çapında dağıtım ağını oluşturacağız (Almanya ve ABD üzerinden). Bütün aşılarımızın eksi 70 derecede nakliyesi sağlanacak. Aşı merkezlerinde de eksi 70 derecede depolanabilecek. Lakin aşılamanın yapılacağı (daha küçük) merkezlere, olağan buzdolaplarında ulaştırılabilecek ve sonraki 5 gün içinde aşılamanın yapılması gerekecek. Yani 5 gün boyunca olağan buzdolaplarında da yaklaşık 5 derecede bozulmadan koruma edilebilecek. Bu, gerçekleştirilemeyecek kadar sıkıntı bir operasyon değil. Zira birinci aylarda pandemi sürecinde beşerler randevu ile sırayla aşı olacaklar. Sonraki evrelerde ise daha stabil formülasyonlar üzerinde çalışacağız ve olağan buzdolaplarında daha uzun müddetler koruma edilebilmesini sağlayacağız. Böylelikle eczanelere dağıtımı ve doktrolara ulaştırılması da sağlanabilecek.”
‘Ayda 110 milyon doz ile yıl bitmeden 1.5 milyar doz yapılacak’
Milyarlarca doz aşı üretebilmek için küresel çapta işbirlikleri ve muahedeler yaptıklarını vurgulayan Şahin, birinci amacın 2021 yılı bitmeden 1.3 ila 1.5 milyar doza ulaşmak olduğunu söyleyerek “2021’in sonuna kadar 1.3 milyar doz aşı üretebileceğimizi düşünüyoruz. Aşıların tedariği için ABD, Avrupa Birliği ülkeleri, Kanada, Japonya, İngiltere ile muahedeler yaptık. Çin ile de işbirliği yapacağız. Planlanan bu üretimi sağlayabilmek için birebir vakitte Almanya Marburg’da yeni bir aşı üretim tesisi açtık. 1.3 milyar doz için bir hesaplama yapacak olursak, partnerimiz Pfizer’ın da ABD’deki işbirliği ile ayda 100-110 milyon doz üretebileceğiz ve yaklaşık 10 ay üzere bir müddette bu amaca ulaşmış olacağız” dedi.
Şahin, “Aşı çıktığında her ülke alabilecek mi?” sorusuna ise, “Aşının yalnızca güçlü ülkeler için değil, ekonomik durumu makûs olan ülkeler için de ulaşılabilir olması çok kıymetli. Biz WHO-COVAX platformunda, farklı düzeylerde bu mevzuyu tartışıyoruz. Şayet bir aşı başarılı olursa, tek bir aşı firması olarak değil, başka firmalarla da birlikte çalışarak, Astra Zeneca, Moderna, BioNTech, Glaxo, Sanofi üzere, önümüzdeki 6 ayda, yani 2021-2022 devrinde, dünyanın her yerinde aşılama yapılabilmesine imkan sağlayacak milyarlarca doz aşı üreteceğiz. Ve ben inanıyorum ki bütün dünya aşıya ulaşabilecek” diyerek karşılık verdi.
‘Vücudun hastalığa karşı ürettiği antikordan daha fazlasını oluşturabiliyor’
Bilim beşerlerine nazaran, aşı çalışmalarında öne çıkan bahislerden biri de aşının antikor oluşturmasının yanı sıra T hücre cevabı da geliştirip geliştirmediği. Zira antikorlar erken periyotta tesir gösteriyor ve yalnızca o anlık enfeksiyonun gelişmesini önlüyor. Bağışıklık sisteminin hafızası olarak bilinen T hücreleri ise virüsle karşılaştığında daha geç devirde tesir gösterse de enfekte olmuş hücreyi öldürüyor. Böylelikle bağışıklık hafızası oluşuyor ve hücre her enfekte olduğunda yok edilerek yine enfeksiyona karşı müdafaa sağlanıyor.
Şahin, işte bu T hücre cevabının, düzgün bir aşı geliştirmek açısından çok kıymetli olduğunu vurgulayarak “Aşının immün, yani bağışıklık karşılığı oluşturup oluşturmadığı, sahiden çok kıymetli bir mevzu. Burada da iki tip immün karşılıktan bahsedebiliriz. Biri antikor cevabı. Bu, virüsü inaktive eder ve nötralize eder; yani etkisiz hale getirir. Biz, Faz 1 çalışmalarımızda bizim aşımızın antikor karşılığı ile virüsü nötralize ettiğini gözlemlemiştik aslında. Hatta Kovid enfeksiyonunda, bedenin kendi ürettiği antikorlardan daha yüksek seviyede antikor cevabı oluşturduğunu tespit ettik. Ancak bu aşı tıpkı vakitte T hücre karşılığı da (hücresel bağışıklık yanıtı) oluşturuyor. Biz inanıyoruz ki bu sonuçlara nazaran, bu aşı yalnızca virüsü kapıp hastalığa yakalan şahısları hastalığın şiddetinden korumayacak, tıpkı vakitte enfeksiyondan da koruyacak. Bu nedenle de T hücre cevabı bir aşı çalışmasında hayati ehemmiyet taşıyan bir özellik. Tüm bunları Faz 3’de natürel ki tekrar test ediyoruz” dedi.
‘Salgını lakin bu iki kombinasyonu bir ortada bulunduran aşı bitirebilir’
Böylesine bir salgınla çabada yalnızca hastalığı şiddetli geçirmeyi önleyen bir aşının değil, hastalıktan müdafaa özelliği de sağlayabilecek bir aşının tesirli olabileceğini belirten Şahin, “Bazı Kovid-19 hastalarında çok düşük antikor cevabı geliştiğini biliyoruz. Kimilerinde ise hiç antikor oluşmuyor. Bu şahısların sonlu bağışıklığa sahip olduğu düşünülüyor. Bu da bu şahısların enfeksiyona tekrar yakalanabileceği manasına geliyor. Fakat hastalığı daha düşük şiddette geçireceği düşünülüyor. Bu yüzden de aşıların bedende kâfi seviyede antikor karşılığı oluşturması çok çok kıymetli. Lakin harika bir aşının, bedende hem kâfi seviyede antikor, hem de T hücre (hafıza hücresi) karşılığı oluşturması gerekiyor. Lakin bu iki kombinasyonu bir ortada bulundurabilen bir aşı, bu pandemiyi durdurmakta tesirli olacak. Aksi takdirde biz, aşıyla yalnızca insanların hastalığı şiddetli geçirmesinin önüne geçebiliriz; lakin enfeksiyonu durduramayız” tabirini kullandı.
Aşının yalnızca Kovid-19’a karşı değil, ağır hastalıkların seyrine karşı da ne ölçüde koruduğu denetim edilecek. Genel manada ise aşının hem hami tesiri hem de rastgele bir yan tesiri olup olmadığı, iki yıllık bir müddette aşikâr olacak.
Uğur Şahin Kimdir?
BioNTech şirketi, aileleri Türkiye’den Almanya’ya göçen Dr. Hasret Türeci ve Prof. Dr. Uğur Şahin tarafından 2008’de kuruldu. BioNTech’in CEO’su Prof. Dr. Uğur Şahin, birebir vakitte Mainz Üniversitesi Tıp Merkezi’nde çalışıyor. İmmünolog ve onkolog olan Prof. Dr. Şahin, daha evvel de eşi Dr. Hasret Türeci ile bir arada kurucusu olduğu Ganymed isimli ilaç şirketinin Bilimsel Tavsiye Şurası Lideri olarak vazife yapıyordu.
İskenderun’da doğduktan sonra dört yaşında ailesiyle birlikte Almanya’ya göçen ve babası Köln’deki bir otomobil fabrikasında çalışan Şahin’in hayali hekim olmaktı. Prof. Dr. Uğur Şahin, bugün eşi Dr. Hasret Türeci ile bir arada Almanya’nın en varlıklı 100 şahsı ortasında yer alıyor.
Bir Cevap Yaz