Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, TBMM Plan ve Bütçe Kurulu’nda 2021 Yılı Merkezi İdare Bütçe Kanunu Teklifi ile 2019 Yılı Merkezi İdare Kesin Hesap Kanun Teklifi üzerinde sunum yaptı.
Oktay, 2021 Yılı Merkezi İdare Bütçe Kanunu Teklifi’nin, 17 Ekim’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından imzalanarak Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunulduğunu anımsatarak Bütçe Kanunu Teklifi ve 2019 Yılı Merkezi İdare Kesin Hesap Kanunu Teklifi’nin ülke ve millet için iyi olmasını diledi.
Bütçe görüşmelerini, yürütme organının vizyonunun ortaya konulduğu, millete hesap verildiği bir mecra olarak gördüklerini söyleyen Oktay, şöyle devam etti:
- “Kalkınma amaçlarımız, istikrarımız ve ülkemizin refahını artırma çabalarımızın temel desteğini birlikte oluşturuyoruz. Kabinemizin yapacağı icraatların yol haritası olan bütçe teklifimizi, siz kıymetli milletvekillerimiz ile ne kadar düzgün istişare eder, tartışır ve geliştirirsek o derece büyük kazanımlar elde edeceğimize inanıyoruz. 2021 bütçesi, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi‘ne geçişimizin akabinde hazırladığımız 3. bütçe olma özelliğini taşımakta ve sistemin getirdiği sürat ve dinamizmden beslenmektedir.”
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay, “2021 Yılı Merkezi İdare Bütçe Kanunu Teklifi’nin temel misyonu, tüm dünyayı tesiri altına alan Kovid-19 salgını sebebiyle siyasi ve ekonomik bakımdan global bir yine yapılanma sürecinde bulunduğumuz şu periyotta, Türkiye iktisadının yoluna daha güçlenerek devam etmesini sağlamaktır” dedi.
Bütçe’nin temel hareket noktasının salgının tesiriyle yine şekillenen global dünya sisteminde Türkiye’nin hak ettiği yeri alması olduğunu vurgulayan Oktay, şöyle devam etti:
- “2021 bütçesi, salgın tüm dünyada hayatı, üretimi ve ulaşımı durdurmuşken hem kendi kendine yeten hem de dost ülkelerin imdadına yetişen Türkiye’nin bütçesidir. 2021 bütçesi, salgına karşın bir taraftan esnafımızın ve personellerimizin emeklerinin karşılığını alabilecekleri, bir taraftan da iş dünyasının çarklarını aksamadan döndürebilecekleri bir temele sahiptir. 2021 bütçesi, dünyanın en güçlü olarak sayılan ülkeleri şalter indirmiş, maske savaşı kaygısına düşmüşken, kent hastanelerinden otoyollara, fabrikalardan barajlara kadar pek çok yapıtı hizmete açmaya devam eden dirayetli hükümetimizin bütçesidir.”
“2021 bütçesi, en büyük ekonomiler derinden etkilenirken, OECD ve AB ortalamalarından müspet ayrışarak güçlü halde toparlanmaya başlayan Türkiye’nin bütçesidir” diyen Oktay, “2021 bütçesi, salgına karşı halk sıhhatini muhafazaya verdiğimiz ehemmiyetin yanında oluşan risklere karşı ekonomimizin bağışıklığını güçlendirmeye de imkan tanıyan özellikler taşımaktadır. Türkiye’nin salgının önlenmesinde ve can kaybının sınırlandırmasında dünyada örnek alınan bir pozisyona gelmesi, 83 milyon olarak hepimizin ortak başarısıdır” diye konuştu.
‘Dimdik ayakta durmamızı da birlik ve beraberliğimize borçluyuz’
“Savunma sanayindeki şahlanışımızdan sıhhatte yerli teneffüs aygıtı üretmemize ve Kovid-19 salgınına derman olacak aşı çalışmalarımıza kadar kazanmış olduğumuz kabiliyet, hepimizindir” değerlendirmesinde bulunan Oktay, şöyle devam etti:
- “Jeopolitik olarak kriz ve çatışma alanlarına çok yakın olmamıza karşın bölgesinde inançlı bir liman olarak dimdik ayakta durmamızı da birlik ve beraberliğimize borçluyuz. 2021 Bütçesi 81 vilayet, toplumumuzun her kesitinin, her bir ferdinin bütçesidir. Bütçemiz, ülkemizin bütünlüğü, milletimizin birliği ve devletimizin gücünü yeni olağanda daha da yükseğe taşıyacak biçimde planlanmıştır. Sağlıktan eğitime, güvenlikten ulaştırmaya ve endüstriden iktisada kadar her alanda Cumhurbaşkanımızın liderliğinde somut ve dinamik siyasetleri bütçemiz temelinde birer birer uygulamaya geçirmeye devam edeceğiz.”
“Salgında trafik vakalara şahit olundu’
Bütçeyi Kovid-19 salgınının gölgesinde global ekonomik aktivitenin baskılandığı ve bununla birlikte gelişmekte olan ülkelerde toparlanma sinyallerinin olduğu bir ortamda Meclise sunduklarını anımsatan Fuat Oktay, “Bildiğiniz üzere, 2020 yılında küresel ekonomi açısından birçok aşağı istikametli risk hala varlığını sürdürüyorken, salgına karşı alınan önlemler sonucunda üretim ve talepte global ölçekte eşi gibisi görülmemiş gerilemeler kaydedilmiştir” dedi.
ABD, İtalya, İspanya ve İngiltere üzere büyük ekonomiler başta olmak üzere, salgının süratle yayılmasının sıhhat sistemleri üzerinde baskıya yol açtığını hatırlatan Oktay, şu değerlendirmeyi yaptı:
- “Sağlık çalışanının olaylara yetişmekte zorlandığı, kimi ülkelerde yetişemediği, hastaların teşhis bile konulamadan sedyelerde, sokaklarda hayatını kaybettiği imgelerin hafızalara kazındığı trajik hadiselere şahit olunmuştur. Salgının tesiri ile global büyümeye ait varsayımlar de aşağı istikametli güncellenmiştir. Uluslararası Para Fonunun 2020 Ekim Dünya Ekonomik Görünüm Raporu’na nazaran, 2020 yılında dünya iktisadının yüzde 4,4 oranında daralması beklenmektedir. Bu oran, dünya iktisadında 2009 global krizinden bu yana görülen en derin daralmaya işaret etmektedir.”
‘Gelişmiş ekonomiler kıymetli ölçüde daraldı’
Dünya iktisadının 2021’de yüzde 5.2 oranında büyümesinin beklendiğini belirten Oktay, salgın nedeniyle epey büyük ekonomik teşvik paketleri uygulamaya koyan gelişmiş ülkelerin ekonomilerini hem para hem maliye siyasetleriyle desteklemeye çalıştıklarını söyledi. Alınan tüm önlemlere karşın 2020’nin bilhassa ikinci çeyreğinde gelişmiş iktisatların değerli ölçüde daraldığını, işsizlik oranlarında büyük sıçramalar görüldüğünü bildiren Fuat Oktay, Dünya Ekonomik Görünüm Raporu’na nazaran gelişmiş ülkelerin 2020’de yüzde 5.8 daralacağının, 2021’de ise yüzde 3.9 büyüyeceğinin iddia edildiğini anımsattı.
Oktay, rapora nazaran ABD ve Euro Bölgesi’nin 2020’de sırasıyla yüzde 4.3 ve yüzde 8,3 daralması, 2021’de de sırasıyla yüzde 3.1 ve yüzde 5.2 büyümesinin beklendiğini hatırlattı.
‘Küresel ticaret hacminin yüzde 10.4 daralması bekleniyor’
Gelişmekte olan ekonomilerde zayıflayan dış talep, bozulan inanç göstergeleri ve artan korumacılık eğilimleri nedeniyle 2019’da büyümenin yüzde 3.7 ile son 10 yılın en makus performansını sergilediğinin göze çarptığını belirten Fuat Oktay, büyümenin bu ülkelerin 2020’de de makus performans sergilemesi ve yüzde 3.3 daralması beklendiğini söyledi.
Oktay, alınan tedbirlerle global iktisadın toparlanması ve gelişmiş ülkelerin para siyasetindeki gevşeme eğiliminin devam etmesinin, gelecek devirde gelişmekte olan ekonomilere yönelik sermaye akımlarını destekleyeceğinin ve ertelenmiş talebi canlandırılacağının değerlendirildiğini belirtti. Korumacı siyasetlerdeki artışın milletlerarası ticareti baskılayan en kıymetli etkenlerden biri olduğunu vurgulayan Oktay, şöyle devam etti:
- “Özellikle ABD-Çin ortasında artan ticaret tansiyonunun olumsuz tesirleri, global ticaret hacmindeki artışı önemli oranda sonlandırmaktadır. Bu gelişmeler çerçevesinde 2018’de yüzde 3.9 oranında genişleyen ticaret hacmi, 2019’da sadece yüzde 1 düzeyinde artış göstermiştir. Salgın nedeniyle alınan kısıtlama kararlarının global ticaret hacminin 2020’de yüzde 10.4 ile radikal bir formda daralmasına sebep olması beklenmektedir.”
Salgının yayılmasıyla başta tıbbi materyal ve yiyecek olmak üzere, hayati değeri haiz gerecin elde edilmesinde yaşanan zorlukların, global tedarik zincirinin zayıf tarafını açığa çıkardığını belirten Oktay, “Bu durum global ticari bağlantıların tekrar kurgulanması gerekliliğini ortaya koyarken, birebir vakitte gelişmekte olan ülkeler için kıymetli fırsatları beraberinde getirmektedir” dedi.
Dünya ticaret hacminin 2021’de toparlanarak yüzde 8.3 oranında artması beklendiğini söyleyen Fuat Oktay, “Ancak global aktörler ortasında yaşanan ticaret savaşları ve jeopolitik gerginliklerin artması, global ticaret üzerinde değerli bir risk teşkil etmektedir. Buna ilaveten, kısa vadede ABD seçimleri de dünya ticareti ve iktisadı üzerinde belirsizlik oluşturmayı sürdürmektedir” sözlerini kullandı.
Salgın nedeniyle birinci etapta çalışma hayatında yaşanabilecek bir zelzelenin önüne geçmek emeliyle hükümetlerin çeşitli önlemler aldığını anımsatan Fuat Oktay, şunları kaydetti:
- “Ancak salgın, istihdam piyasası üzerinde kısa ve uzun vadede riskler yaratmaya devam etmektedir. Global ölçekte işsizlik oranı, alınan önlemlerin tesiriyle hudutlu artış göstermiştir. Lakin bilhassa toplumsal temas gerektiren, hasebiyle önlemlerden son derece etkilenen hizmet kesiminde çalışanlar; düşük nitelikli, kayıtdışı ve düşük fiyatlı çalışanlar ile bayanlar krizden en olumsuz etkilenen küme olmuştur. Küresel iktisadın karşı karşıya kaldığı en değerli risk, salgının uzaması, tekrar yükselmesi ve tedavi imkanlarının yaygın kullanımının gecikmesidir. Salgın nedeniyle ekonomik aktivitede yaşanan sakinlik gelirler istikametiyle, sıhhat harcamaları ve uygulamaya konulan önlemler ise sarfiyatlar tarafıyla ülkelerin kamu maliyesi üzerindeki baskıyı artırmaktadır. Artan borç yükü kamu maliyesinde sürdürülebilirliğe ait kaygıları artırmaktadır.”
Türkiye iktisadına ait gelişmeler
Global iktisada ait genel değerlendirmeler ve global eğilimlerin Türkiye’ye mümkün etkilerini aktaran Fuat Oktay, Türkiye iktisadına ait gelişmeleri de paylaştı. Oktay, Türkiye iktisadının ‘Tekrar Dengelenme‘ süreci ile 2019’da kırılganlıkları azaltma istikametinde değerli ara aldığını, 2019’un son çeyreğinde bir evvelki yılın birebir periyoduna nazaran yüzde 6.4 oranında güçlü bir büyüme performansı yakaladığını söyledi.
Özel tüketim ve kamu tüketiminin güçlü dayanağıyla iktisadın 2020’nin birinci çeyreğinde yıllık yüzde 4.4 oranında büyüdüğüne işaret eden Oktay, “Bu gelişmelere karşın, mart ayından itibaren görülmeye başlanan ve nisan ayında tesiri barizleşen Kovid-19 salgını hayatın tüm alanlarında olduğu üzere iktisatta de kuralları değiştirmiştir” dedi.
Salgının tüm dünya ekonomilerinde olduğu üzere Türkiye iktisadında de şok tesiri yarattığını tabir eden Fuat Oktay, “Sosyal hayatı etkileyen kısıtlayıcı önlemler, kısmi karantina uygulamaları, firmaların daha düşük kapasite ile çalışmalarına yol açan çeşitli tedbirler kademeli ve ölçülü biçimde uygulamaya konmuşsa da iç talep ve üretim olumsuz tarafta etkilenmiştir. Başta en büyük ticaret ortağımız olan AB’nin ekonomik sakinliğe girmesinin tesiriyle dış talepteki daralma ve turizm gelirlerindeki düşüş, salgının Türkiye iktisadı üzerindeki olumsuz tesirlerinin belirginleşmesine sebep olmuştur” sözlerini kullandı.
Bu gelişmeler ışığında Türkiye iktisadının, yılın ikinci çeyreğinde yüzde 9.9 oranında daraldığını anımsatan Oktay, “Daralma oranımız, birebir periyotta yüzde 14.1 daralma yaşayan AB ve yüzde 10.9 daralma yaşayan OECD ortalamasının altında kalmıştır” dedi.
Uygulamaya koyulan Olağanlaşma Planı ile iktisattaki toparlanma eğiliminin haziran ayından itibaren güçlendiğini belirten Fuat Oktay, şöyle devam etti:
- “Salgının tepe yaptığı periyotta uygulanmaya başlanan genişlemeci iktisat siyasetleri ağustos ayı ile birlikte kademeli olarak terk edilmeye başlanmış ve ‘Yeni Dengelenme’ süreci kademesine geçilmiştir. Üçüncü çeyreğe ait öncü datalar, ikinci çeyrekteki daralmanın akabinde, V-tipi güçlü bir toparlanmaya işaret etmektedir. Böylece, iktisadın 2020’de yüzde 0.3 oranında büyüme kaydetmesi beklenmektedir.
- 2021 yılında büyümenin yurt içi ve yurt dışı talep ortasında istikrarlı bir görünüm sergilemesi beklenmekte ve ekonomimizin yüzde 5.8 oranında büyümesi hedeflenmektedir. Salgının denetim altına alınmasına bağlı olarak belirsizliklerdeki azalmanın, finansal şartların istikrara kavuşmasının ve buna bağlı olarak yatırımcı inancındaki güzelleşmenin ve ertelenmiş tüketim harcamalarının yurt içi talebe katkı vereceği kıymetlendirilmektedir. İstihdamdaki artışın tesiriyle özel tüketimin iç talebi desteklemesi, mal ve hizmet ihracatındaki artışın güçlü olması ve ithalattaki artışın görece hudutlu kalması ile net ihracatın büyümeye tekrar müspet katkı yapması öngörülmektedir.”
Oktay, 2019’da yaşanan dengelenme sürecinin doğal sonucu olarak ekonomi soğuma evresine girildiğini, bu gelişmeden işgücü piyasası göstergelerinin olumsuz etkilendiğini söyledi. Bir evvelki yıla nazaran 2019’da işgücüne iştirak oranının 0.2 puan, istihdam oranının ise 1.7 puan gerilediğini ve bunun sonucunda işsizlik oranının arttığını belirten Oktay, “Salgının piyasalarda yarattığı sakinlik tesiri sebebiyle gerileyen işgücüne iştirak oranı, işsizlik oranının da düşmesine sebep olmuş, 2020’nin nisan ayında işsizlik oranı yüzde 12.8 olarak gerçekleşmiştir.” dedi.
Fuat Oktay, 2020’nin haziran ayında başlayan olağanlaşma süreciyle işgücüne iştirakin toparlandığını fakat istihdam artışının tıpkı süratte iyileşememesi sebebiyle temmuz periyodunda işsizlik oranı yüzde 13.4 olarak gerçekleştiğini bildirdi.
Yılın geri kalanında ekonomik aktivitedeki toparlanmaya bağlı olarak işgücüne iştirakin ve istihdamın güzelleşmesinin öngörüldüğünü söyleyen Oktay, “Yeni İktisat Programı (2021-2023) periyodu boyunca istihdamın yıllık ortalama 1 milyon 336 bin kişi artması ve işsizlik oranının kademeli olarak gerileyerek 2023’de yüzde 10.9 düzeyine gerilemesi beklenmektedir” tabirlerini kullandı.
Oktay, şöyle devam etti:
- “2018 Ekim ayında yüzde 25.2 düzeyine kadar yükselen enflasyon oranı, kararlılıkla uyguladığımız siyasetler sonucunda Türk lirasının istikrarlı görünüm kazanmasının, ölçülü seyreden talep şartlarının, işlenmemiş besin ve ithalat fiyatlarının ve enflasyon beklentilerindeki güzelleşmenin katkısı ile 2019 Eylül ve Ekim aylarında tek haneli düzeylere gerilemiş, 2019 yıl sonunda ise YEP iddiasının altında yüzde 11.8 düzeyinde gerçekleşmiştir.
- Tüketici enflasyonunda kaydedilen düşüş eğilimi, 2020 yılı birinci çeyreğinde ortaya çıkan Kovid-19 salgını nedeniyle sekteye uğramıştır. Bilhassa salgın kaynaklı ünite maliyet artışları ve döviz kuru gelişmeleri fiyatlara yansımıştır. Bu çerçevede, yıllık tüketici enflasyon oranı, 2020 yılı Eylül ayında yüzde 11.7 düzeyinde gerçekleşmiştir. Yeni İktisat Programı çerçevesinde enflasyonun kalıcı biçimde tek haneli düzeylere düşürülmesine yönelik çalışmalar, ilgili tüm kurumların eşgüdümü ile yürütülmeye devam etmektedir.”
‘Atılan bu adamlarla değerli sonuçlar almayı hedefliyoruz’
Mal ve hizmet piyasalarında rekabet ve verimliliği artıracak, besin fiyatlarındaki yapışkanlıkları giderecek ve tüketici enflasyonunda kur geçişkenliğini azaltacak tedbirlerin hayata geçirildiğine dikkati çeken Oktay, “Atılan bu adımlar ile enflasyonla uğraşta kıymetli sonuçlar almayı ve tüketici enflasyon oranını 2021’de yüzde 8, 2022’de yüzde 6 ve 2023’de ise yüzde 4.9 düzeyine düşürmeyi hedefliyoruz“ dedi.
Geçen yıl rekor düzeyde gerçekleşen ihracatın bu yılın birinci aylarında olumlu görünümünü koruduğunu belirten Oktay, “Mart ayından itibaren en büyük ihracat pazarımız olan AB ekonomisindeki talep daralması ve karantina tedbirleri ihracatımızı olumsuz etkilese de ekonomilerde olağanlaşma sürecinin başladığı haziran ayı ile birlikte ihracatımız süratle toparlanmaya başlamıştır” diye konuştu.
Eylül ayı ihracatının, salgın öncesi düzeylerini de aşarak 2020 yılının en yüksek ihracat bedeline ve tüm yıllar içerisinde de en yüksek eylül ayı ihracat düzeyine ulaştığını bildiren Oktay, “Böylece 2020 yılının üçüncü çeyreğinde ihracat ikinci çeyreğe nazaran yüzde 34 oranında artış göstermiştir. Altın hariç bakıldığında ise eylül ayında ihracatın ithalatı karşılama oranının yüzde 90.9 üzere hayli yüksek bir düzeye çıktığı görülmektedir. İhracatın yılın son çeyreğinde de bu artışı sürdürerek 2020 yılında 165.9 milyar dolar, program devri sonunda ise 214 milyar dolar olarak gerçekleşmesini bekliyoruz” değerlendirmesinde bulundu.
Kovid-19 salgınından en fazla etkilenen kesimlerden birinin turizm bölümü olduğuna işaret eden Oktay, bu kapsamda 2019 yılında yüzde 18.3 oranında artış gösteren seyahat gelirlerinin 2020 yılının sekiz ayında zayıf bir görünüm sergilediğini aktardı. Oktay, bununla birlikte seyahat gelirlerinin salgın sonrasında kademeli olarak toparlanacağını öngördüklerini söyledi. Fuat Oktay, “Sağlık, gastronomi, şenlik, kültür ve spor üzere alternatif turizm alanlarında geliştirilecek stratejilerin de tesiriyle 2023 yılında seyahat gelirlerinin 35 milyar dolara yükselmesini bekliyoruz” dedi.
‘Cari süreçler açığının 24.4 milyar dolar olarak gerçekleşmesini bekliyoruz’
Geçen yıl 2001 yılından beri birinci sefer fazla veren cari süreçler istikrarındaki bu eğilimin bilhassa Kovid-19 salgınının hizmetler istikrarı üzerindeki tesiri ve yüksek seviyedeki altın ithalatıyla birlikte nisan ayından itibaren negatife döndüğünü anlatan Oktay, salgına yönelik global belirsizliklerin devam etmesi nedeniyle cari süreçler açığının 2020 yılında 24.4 milyar dolar olarak gerçekleşmesini beklediklerini bildirdi.
Global iktisattaki olağanlaşmanın ihracat ve turizmi desteklemesini ve altın talebindeki olağanlaşma ile cari açığın 2021 yılında ölçülü seyretmesini öngördüklerini belirten Oktay, başka taraftan, ülkenin yüksek katma kıymetli üretimini artırmasına ve bilgiye dayalı sürdürülebilir büyüme eğilimini devam ettirmesine ehemmiyet verdiklerini söyledi.
Yeni olağanda yapısal değişime uğrayan global tedarik zincirinde ülkenin memleketler arası rekabetçiliğinin artırılması, yurt içi üretim kapasitesinin yükseltilerek ithalata olan bağımlılığın azaltılması ve turizm dalının artan kıymetiyle birlikte cari açığın kalıcı olarak düşürülmesini hedeflediklerini bildiren Oktay, şöyle konuştu:
- “Öte yandan, Karadeniz’deki doğal gaz keşfi kaynaklı olarak yeni doğal gaz kontratlarında fiyatların daha rekabetçi yapılması ve 2023 yılında yerli doğal gazın kullanılmaya başlanacak olması, cari istikrarımızın uzun vadede kalıcı halde güzelleşmesine değerli katkı yapacaktır. Bu doğrultuda cari süreçler istikrarının GSYH’ye oranının 2021 ve 2022 yıllarında sırasıyla yüzde 1.9 ve yüzde 0.7 olarak açık vereceği, Program periyodu sonunda ise hudutlu fazlaya döneceği iddia edilmektedir.”
‘Bankacılık kesimimiz bu süreçte güzel bir imtihan vermiştir’
Global finansal şartların gelişmekte olan ülkeler açısından elverişsiz olduğu 2020 yılında finansal piyasalarda oynaklıkların arttığının gözlendiğini tabir eden Oktay, kelamlarını şöyle sürdürdü:
- “Kovid-19 salgını kaynaklı global belirsizliklerin ve risk iştahındaki dalgalanmaların finansal piyasaların işleyişini ve finansal varlık fiyatlamalarını olumsuz etkilemesinin önüne geçmek emeliyle ilgili tüm kurumlarımız tarafından gerekli tedbirler gecikmeksizin alınmıştır. Ayrıyeten, ekonomik aktivitenin bu güçlü süreçte desteklenmesine yönelik kredi kanallarının açık tutulması ve firmalara nakit akışının kesintisiz sürdürülmesi sağlanmıştır. Bununla birlikte, gerek finansal istikrar gerekse ekonomik büyüme açısından kilit bir role sahip olan bankacılık kesimimiz bu süreçte âlâ bir imtihan vermiştir. Son periyottaki şiddetli kaidelere karşın bankalarımız güçlü sermaye yapısını ve faal kalitesini müdafaayı başarmıştır. Bu süreçte dala gerek muhtaçlık duyduğu likidite imkanları sağlanarak gerekse düzenlemelerle esneklikler getirilerek takviye olunmuştur. Yeni İktisat Programımızla finansal dalın geliştirilmesi, dinamizm kazanması ve sağlıklı biçimde ülkemizin kalkınmasına katkı yapması için muhtaçlık duyulan adımları atmaya devam ediyoruz.”
‘En değerli kazanımlardan birisi faiz ödemelerinin hissesini azaltmak oldu’
Kamu maliyesine yönelik bugüne kadar elde edilen kazanımları da aktaran Oktay, Hükümetin bugüne kadar kamu maliyesi alanındaki en kıymetli kazanımlarından birisinin faiz ödemelerinin bütçe içindeki hissesini azaltmak olduğunu vurguladı. Oktay, 2002 yılında faiz harcamalarının bütçe masrafları içerisindeki hissesi yüzde 43.2 iken, 2021 yılı bütçesinde bu oranın yüzde 13.3 düzeyinde kalmasının öngörüldüğünü bildirdi.
Uygulanan kamu mali disiplini sayesinde son 18 yılda kamu borç stokunun epey düşük düzeylere çekilirken kıymetli altyapı projelerinin hayata geçirildiğini ve eğitim, sıhhat ve toplumsal refah alanlarında değerli kazanımlar elde edildiğini belirten Oktay, “Son 18 yılda faize değil kamusal hizmete ayırdığımız kaynak sayesinde inşa ettiğimiz güçlü sıhhat altyapısı, salgın devrinde öbür ülkelerde gördüğümüz acı tabloların ülkemizde yaşanmasını engellemiştir” diye konuştu.
Öteki yandan vergi gelirleriyle faiz sarfiyatları karşılaştırıldığında da emsal bir tablonun kelam konusu olduğunu lisana getiren Oktay, şöyle devam etti:
- “2002 yılında toplanan her 100 liralık verginin 85.7 lirası faiz harcamalarına gitmekteydi. 2021 yılı bütçesinde ise her 100 liralık verginin yalnızca 19.5 lirasının faiz harcamalarına ayrılacağı varsayım edilmektedir. 2020 yılı gelir performansımızın tüm olumsuz kaidelere karşın beklentilerimizin üzerinde gerçekleşmesini öngörüyoruz. 2019’un son devrinde iktisatta yakaladığımız güçlü seyrin katkısıyla gelir performansımızda kıymetli bir ivmelenme yaşanmaktaydı. 2020 yılı Ocak ve Şubat aylarında vergi gelirlerimiz bir evvelki yılın tıpkı devrine nazaran ortalama yüzde 22,9 oranında artmıştı. Fakat Kovid-19 salgını nedeniyle mart, nisan ve mayıs aylarında vergi gelirleri ortalama yüzde 5,6 oranında azalmıştır. Bununla birlikte, 2020 yılı Ocak-Eylül periyodunda vergi gelirleri geçen yılın birebir periyoduna nazaran yüzde 19.3 oranında artmıştır. Vergi gelirlerinin yıl sonunda ise yıllık yüzde 17.3 oranında artarak 790,7 milyar lira olarak gerçekleşmesi öngörülmektedir.”
AK Parti hükümetleri periyodunda sağlanan mali disiplin ve basiretli siyasetler sayesinde kamu borcunun bir risk ögesi olmaktan çıkarıldığını söz eden Oktay, şunları kaydetti:
- “Stratejik ölçütlere dayalı borçlanma politikalarımız sayesinde borç stokumuzun kompozisyonunda ve vade yapısında kayda kıymet bir düzgünleşme meydana gelmiştir. 2002 yılında 9.4 ay olan iç borçlanmanın ortalama vadesi 2020 yılı Eylül ayında 32 ay olmuştur. Hazine iç borçlanma faizleri 2002 yılında yüzde 62.7 düzeyinden 2020 yılı Eylül ayı prestijiyle yüzde 10 düzeylerine kadar gerilemiştir. 2001 yılında AB tarifli borç stokunun GSYH’ye oranı yüzde 75.5 düzeyinde iken 2020 yılı ikinci çeyreği prestijiyle yüzde 39.4 düzeyindedir. 2021-2023 periyodunda de mali disipline bağlı kalarak, kalıcı gelir kaynakları ile kamu gelirlerinin kalitesini ve vergi tahsilatında aktifliği artıracağız. Vergide adalet ve eşitlik unsurlarını pekiştirerek, vergi mevzuatının sadeleştirilmesine, faal olmayan istisna, muafiyet ve indirimlerin gözden geçirilmesine ve kademeli olarak kaldırılmasına devam edeceğiz. Kayıtdışılık ile çabayı kararlı bir halde sürdüreceğiz.”
Bir Cevap Yaz