Anayasa Mahkemesi Genel Konseyi, durdurulan MİT TIR’ları imajlarını Cumhuriyet gazetesine verdiği savıyla yargılandığı davada ‘gizli kalması gereken bilgileri açıklamak’ hatasından 5 yıl 10 ay mahpus cezası alan ve milletvekilliği düşürülen Enis Berberoğlu’nun, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkı ile kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının oy birliğiyle ihlal edildiğine hükmetmişti.
Anayasa Mahkemesi’nin Resmi Gazete’de yayımlanan kararının münasebetinde, yasama dokunulmazlığına ait Anayasa’nın 83. hususunun ikinci fıkrasının, milletvekillerinin TBMM’nin kararı olmadıkça tutuklanamayacağı ve yargılanamayacağı garantisine yer verdiği, birebir kuralın dördüncü fıkrasının ise tekrar seçilen milletvekili hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılmasını TBMM’nin tekrar dokunulmazlığı kaldırmasına bağladığı belirtildi.
Münasebette, Yargıtay 16. Ceza Dairesi’nin, temyiz incelemesi için önünde bulunan bir davada, Anayasanın 83. ve süreksiz 20. hususlarına ait yaptığı yorumun, Anayasaya uygun olup olmadığının kıymetlendirilmesi gerektiği söz edildi.
Milletvekillerinin süreksiz olarak dokunulmazlıklarını kaldıran Anayasanın süreksiz 20. hususundaki istisnanın, her ceza dava belgesi bakımından değil, Anayasa değişikliğinin kabul edildiği tarihte mevcut yasama dokunulmazlığının kaldırılması taleplerine ait ‘yasama dokunulamazlığının kaldırılmasına ait dosya’ ile sonlu olduğu kaydedilen münasebette şu tespitler yapıldı:
“Böyle bir durumda, tekrar milletvekili seçilen bir kişi, Anayasanın 83. unsurunun dördüncü fıkrası uyarınca tekrar dokunulmazlık kazandığına ve süreksiz 20. unsurdaki istisna yalnızca 20 Mayıs 2016 tarihine kadar kuralda sayılan mercilere intikal eden yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına ait belgeler bakımından geçerli olduğuna nazaran yine milletvekili seçilen müracaatçı da katıldığı seçimlerde milletvekili seçilen başka milletvekillerinin tabi olduğu genel hukuk rejimine tabi olacaktır. Aksinin kabulü, süreksiz 20. unsurun norm alanının kapsamına girmeyen bir vakaya uygulanması manasına gelir ve Anayasanın kelamına karşıtlık oluşturur. Tekrar seçilen milletvekilinin Anayasanın 83. hususunun dördüncü fıkrası uyarınca tekrar dokunulmazlık kazanacağı kuralı temeldir ve geçirliliğini korumaktadır. Anayasanın süreksiz 20. unsurunda tekrar seçilen milletvekilinin yasama dokunulmazlığından faydalanmasını engelleyen başka ve açık bir karar bulunmamaktadır. Bu durumda yapılması gereken istisnanın kapsamını yorum yoluyla genişletmek yahut yorum yoluyla yeni bir istisna getirmek değil, kuralı uygulamaktır.”
‘Anayasa koyucunun iradesine muhalif bir yorum’
Somut uyuşmazlıkta, genel kural olan 83. unsurun dar, istisna olan süreksiz 20. unsurun ise geniş yorumlandığı söz edilen münasebette, müracaatçının yasama dokunulmazlığını tekrar kazandığının kabul edilmemesinin, unsurun kelamıyla çelişen ve anayasa koyucunun iradesine karşıt bir yorum olduğuna işaret edildi.
Anayasal kurum olan yasama dokunulmazlığının, milletvekillerinin bir maniyle müsabakadan yasama faaliyetlerine serbestçe katılmalarını sağlamaya yönelik müdafaa düzeneği niteliğinde olduğu belirtilen münasebette, bu nedenle yasama dokunulmazlığının, temsili demokrasinin işleyişi bakımından değerli bir fonksiyona sahip olduğu vurgulandı.
Anayasa yargısına hakim olması gereken hak eksenli yaklaşımın yasama dokunulmazlıklarına ait anayasal kuralların yorumlanması için de geçerli olduğunun altı çizilen münasebette, “Bu nedenlerle, yine milletvekili seçilmesine rağmen hükmen tutuklu olarak kovuşturma sürdürülüp infaz evresine geçilerek müracaatçının yasama dokunulmazlığını koruyan Anayasanın 83. unsuru kararına karşıt davranıldığı, hasebiyle Anayasanın 67. unsurunda garanti altına alınan seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkının ihlal edildiği sonucuna ulaşılmıştır” denildi.
Kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlali
Müracaatçının 24 Haziran 2018’deki genel seçimlerde tekrar milletvekili seçilmesi hasebiyle milletvekili seçildiği tarih prestijiyle tekrar yasama dokunulmazlığından yararlanmaya başladığına dikkat çekilen münasebette, bu nedenle anılan tarihten sonra tutulmaya devam ettirilmesinin Anayasa’nın 83. unsuruyla bağdaşmadığı aktarıldı.
Yüksek Mahkeme’nin münasebetinde, şunlar kaydedildi: “Sonuç olarak 24 Haziran 2018 tarihinde yapılan genel seçimlerde yine milletvekili seçilen müracaatçının, buna dayalı tahliye talebi 29 Haziran 2018’den itibaren 20 Eylül 2018’e kadar temel bakımından incelenmemiş ve bu süreç boyunca müracaatçının mahkumiyete bağlı olarak tutulması devam etmiştir. Müracaatçının anılan tarihler ortasında hürriyetinden mahrum bırakılması yasama dokunulmazlığına ait teminatların yer aldığı Anayasa’nın 83. unsuruyla bağdaşmamaktadır. Açıklanan münasebetlerle müracaatçının Anayasanın 19. hususunda düzenlenen kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.”
Karar yine yargılama için İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesine gönderildi
Münasebette, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkı ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için tekrar yargılama yapılmasında türel fayda bulunduğu belirtildi.
Bu nedenle tekrar yargılama yapılmak üzere kararın bir örneğinin İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesine gönderilmesine karar verildiği aktarılan münasebette, “İlk derece mahkemesince yapılması gereken birinci iş Yargıtayın onama kararına bağlı sonuçların geri alınması hedefiyle tekrar yargılama kararı verdikten sonra müracaatçı hakkında yargılamanın durmasına karar vermekten ibarettir” denildi.
Bir Cevap Yaz